آشنایی با عناصر میکرو و ماکرو در فرایند کشاورزی
در فیزیولوژی گیاهی، اهمیت فوق‌العاده ریز مغذی‌ها اجتناب‌ناپذیر است، زیرا گیاه عمدتاً به ریز مغذی‌ها متکی است زیرا تأثیر عمیقی بر مجموعه فعالیت‌های گیاهی دارد. اگرچه ریز مغذی ها به وفور در خاک وجود دارند، اما گیاهان معمولاً آنها را در مقادیر نسبتاً کمی‌به دست می‌آورند. از این رو، به عنوان یک عنصر میکرو در نظر گرفته می‌شود.
بور، مس، آهن، منگنز، روی از جمله ریزمغذی‌هایی هستند که به مقدار کم مورد نیاز گیاهان هستند اما نقش مهمی‌در رشد و نمو گیاه دارند. این عناصر میکرو زمانی که در سطح کافی وجود داشته باشند، رشد سالم را در ویژگی های فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و متابولیک گیاه افزایش می‌دهند در حالی که کمبود آنها باعث رشد غیر طبیعی در گیاهان می‌شود. کمبود ریزمغذی‌ها در سال‌های اخیر شایع‌تر شده و میزان کاهش آن‌ها با تقاضای همیشگی ارقام مدرن، فرسایش بالای خاک و غیره بیشتر شده است. این ریزمغذی‌ها همچنین می‌توانند در صورت وجود در غلظت‌های زیاد سمی‌باشند و چنین سطح سمی ‌رشد گیاه را به خطر می‌اندازد.
عناصر غذایی خاک با توجه به مقدار مورد نیاز گیاهان به دو گروه تقسیم می‌شوند:
اول عناصر پر مصرف هستند که در مقادیر نسبتاً بالایی مورد نیاز هستند. در گروه عناصر ماکرو می‌توان بین دو زیر گروه اصلی و فرعی تمایز قائل شد. مواد مغذی نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) به عنوان عناصر ماکرو اصلی و کلسیم (Ca)، منیزیم (Mg) و گوگرد (S) ثانویه هستند.
دوم ریز مغذی هایی که فقط به مقدار کمی‌مورد نیاز هستند عبارتند از آهن (Fe)، منگنز (Mn)، بور (B)، روی (Zn)، مس (Cu)، مولیبدن (Mo)، کلرید (Cl)، سدیم (Na.) نیکل. (Ni)، سیلیکون (Si)، کبالت (Co) و سلنیوم (Se).

1- عىاصر پر مصرف (ماکرو المنت) و نقش آنان:
عناصر پر مصرف یا ماکرو المنت یا عناصر میکرو همانطور که از نامش پیداشت جزو عناصر پر مصرف گیاه میباشد. این عناصر شامل: ازت فسفر پتاسیم کلسیم گوگرد و منیزیم میباشد.
ازت:
نیتروژن در گیاه به صورت ترکیبات آلی ولی کم و بیش به شکل نیترات و نیتریت دیده میشود. ازت در ساختمان سلول گیاه به صورت پروتیین و اسید های نوکلِیک و کلروفیل و آنزیم و هورمون ها شرکت دارد. گیاهان در مقابل ازت عکس العمل های زیر را دارند:
افزایش رشد سبزینه ای
رشد و نمو و توسعه متعادل اندام ها
افزایش تولید پروتیین های گیاهی
افزایش تولید میوه و دانه
تیره رنگ شدن برگ ها به منظور افزایش کلروفیل
علایم کمبود ازت:
در یک لپه ای ها قسمت میانی پهنک برگ زرد شده و لبه برگ ها سبز باقی میماند. و در دو لپه ای ها تمامی قسمت برگ زرد میشود. به علت کم تحرک بودن ازت معمولا علایم کمبود ازت در گیاهان در برگ های پیر درخت(برگ های پایینی) اتفاق میافتد.
فسفر:
فسفر در ساختمان سلولی و در بسیاری از فعالیت های حیاتی گیاه دخالت دارد و باعث تسریع در رشد و رسیدن محصول شده و کیفیت محصول را افزایش میدهد.
علایم کمبود فسفر:
در یک لپه ای ها به صورت نواحی یا نقاط قرمز رنگ یا ارغوانی بر روی سطح برگ دیده میشود. و در دو لپه ای ها رگبرگ های مسن قرمز یا ارغوانی میشوند.
پتاسیم:
در ساختمان گیاه وجود ندارد و وجودش بخاطر ساختن بعضی آمینو اسید ها ضروری است. پتاسیم در سنتز و انتقال کربوهیدرات ها و به طور کلی مصرف دی اکسید کربن موثر بوده و برای تشکیل دیواره سلول ضروری است. جذب آب و تعادل جذب عناصر به پتاسیم وابسته است. پتاسیم موجب افزایش کیفیت محصول و راندمان فتوسنتز و مقاومت گیاه در برابر آفات و بیماری ها میشود.
علایم کمبود پتاسیم:
در دو لپه ای ها لبه برگ ها زرد و سپس قهوه ای میشود و در تک لپه ای ها این علایم از نوک برگ شروع میشود.
گوگرد:
در ساختمان بعضی از اسید های آمینه و در تشکیل کلروفیل برگ ها نقش دارد.
علایم کمبود:
رگبرگ ها زرد شده ولی بقیه برگ سبز باقی میماند. (درست برعکس علایم کمبود منگنز و منیزیم و آهن)
کلسیم:
نقش اصلی کلسیم در ساختار دیواره سلولی گیاهان میباشد.
علایم کمبود کلسیم:
علایم در برگ های جوان گیاه نمایان است که رنگ سبز آنها مایل به زرد میشوند. و برگ های جوان چروکیده میشوندو باز نمیشوند و در کنار برگ ها پیچیدگی ظاهر میشود.
منیزیم:
در مرکز مولکول های کلروفیل و به صورت پکتات منیزیمدر ساختمان دیواره سلول وجود دارد. (محصولات)
علایم کمبود:
در برگ های مسن دیده میشود. فواصل بین رگبرگ ها زرد و رگبرگ ها سبز باقی میمانند.
2- عناصر میکرو و نقش آنان:
عناصر میکرو یا ریز مغذی یا کم مصرف عناصری هستند که نسبت به عناصر ماکرو کمتر مورد نیاز گیاه میباشند. اما به این معنی نیست که نبودشان مشکلی نداشته باشد. همانند عناصر متکرو کمبود عناصر میکرو هم موجب ایجاد مشکلاتی برای گیاه میشود و به هیچ عنوان نباید از مصرف آن ها در طول دوره رشد خودداری کنیم.
آهن و منگنز:
منگنر در بعضی از سیستم های آنزیمی برای تولید پروتیین دخالت دارد و آهن در ساختمان بعضی آنزیم ها و تولید کلروفیل دخالت دارد. آهن در فتوسنتز و تنفس گیاه هم نقش موثر دارد.
علایم کمبود:
رگبرگ ها سبز باقی میمانند ولی فواصل بین آن ها زرد میشود.
روی:
در سیستم آنزیمی و اکسین و پروتیین و عمل تنفس نقش دارد.
علایم کمبود:
باریک و ضعیف شدن برگ ها که گاهی لکه هایی بر روی برگ مشاهده میشود.
مس:
وظیفه مس در ساختما آنزیم هاست و علایم کمبود آن سبز ماندن رگبرگ ها و زرد شدن فواصل رگبرگ ها میباشد.
بر:
برای تقسیم سلولی و جوانه زدن دانه گرده و انتقال بعضی هورمون ها و حرکت قند میباشد. در حالت کمبود غنچه ها رشد ننموده و در نتیجه برگ ها کوچک و ضعیف میشود.